หมวดตำ

ตำบ่าตื๋น เป็นคำเรียกอาหารล้านนาที่หมายถึง ตำกระท้อน โดยใช้กระท้อนที่มีรสเปรี้ยว นำมาทุบให้นุ่ม ปอกเปลือกแล้วผ่าเป็นชิ้นๆ เครื่องปรุงใช้พริกแห้งสด กระเทียม ปลาร้า น้ำปู เกลือ หรือน้ำปลา วิธีทำคือ โขลกพริกแห้งกับกระเทียม ปลาร้า ใส่กระท้อนลงไป โขลกพอให้เข้ากัน ใส่น้ำปู หากเป็นสูตรดั้งเดิมของล้านนาแท้ๆ จะไม่ชอบหวาน แต่ปัจจุบันนิยมใส่น้ำตาลปี๊บเพื่อให้รสออกหวาน เมื่อตำคลุกเคล้าเข้ากันดี ตักใส่จาน รับประทานแนมกับผักสด เช่น ตูน ใบชะพลู ฯลฯ

หมวดโสะ

มะเฟืองที่นิยมนำมาโสะ คือ มะเฟืองที่มีรสเปรี้ยว อาจโสะใส่น้ำปูด้วยก็ได้ หรือใส่เฉพาะปลาร้าก็ได้แล้วแต่ชอบ

หมวดโสะ

ส้มโอในภาคเหนือ ส่วนใหญ่มีรสเปรี้ยวเพราะสภาพภูมิอากาศและดินทำให้ส้มโอมีรสไม่หวาน หรือออกรสอมเปรี้ยวอมหวาน ซึ่งส้มโอที่มีชื่อเสียงของภาคเหนือคือ ส้มโอลำปาง มีทั้งเนื้อในสีแดง และสีน้ำผึ้ง มีรสชาติดี เช่นเดียวกับส้มเช้ง หรือ ที่คนท้องถิ่นในจังหวัดลำปางเรียกว่า “บ่าเกลี้ยง” หรือส้มเกลี้ยง ซึ่งเป็นส้มที่มีรสชาติอร่อยขึ้นชื่อของลำปาง ในสมัยก่อน อำเภอเถิน เป็นถิ่นที่มีส้มเกลี้ยงรสชาติดีที่สุด จนมีคำกล่าวที่รู้จักกันดีว่า “ส้มเกลี้ยงเมืองเถิน” ซึ่งมีเนื้อในสีน้ำผึ้งฉ่ำ รสชาติอมเปรี้ยวอมหวาน เหมาะแก่ผู้ที่ป่วยไข้เบื่ออาหาร ญาติๆ มักหาส้มเกลี้ยงมา “โสะ” ให้รับประทานจะช่วยให้สดชื่น หายไข้ได้เร็ว ทั้งนี้คงเป็นเพราะส้มเกลี้ยงอุดมด้วยวิตามินซีนั่นเอง